Việc nuôi dạy con cái là một hành trình đầy thử thách, đặc biệt khi cha mẹ phải đối diện với những biểu hiện ngang bướng của trẻ. Những tình huống như trẻ cãi lại, không đi ngủ đúng giờ, biếng ăn, la hét ăn vạ hoặc đánh bạn đều có thể gây căng thẳng và khó xử cho các bậc phụ huynh. Hiểu được điều này, GPA Camps xin được chia sẻ một số cách dạy con ngang bướng giúp bạn có thể xử lý những hành vi không mong muốn của trẻ một cách hiệu quả và xây dựng một môi trường gia đình yêu thương, tích cực.
I. Biểu hiện của một đứa trẻ ngang bướng
Tùy vào cảm nhận của mỗi người mà các phụ huynh có thể nhận xét đâu là một đứa trẻ ngang bướng. Tuy nhiên, dưới đây là một số mô tả chi tiết về các biểu hiện của một đứa trẻ hư mà ba mẹ có thể tham khảo:
1. Không tuân thủ quy tắc và hướng dẫn
Trẻ không chỉ không làm theo yêu cầu của ba mẹ mà còn có thể phản ứng bằng cách làm ngược lại. Hành vi này thường xuất hiện ngay lập tức khi có một yêu cầu hoặc quy tắc mới được đưa ra. Ví dụ: Khi cha mẹ yêu cầu dọn dẹp phòng, trẻ phớt lờ hoặc thậm chí làm ngược lại, bày bừa thêm.
2. Cãi lại và tranh luận
Trẻ có xu hướng không chấp nhận lời của người lớn mà luôn muốn bảo vệ quan điểm của mình. Trẻ có thể sử dụng lý lẽ, thậm chí những lý lẽ không hợp lý, để tranh luận đến cùng. Tuy nhiên, có những trường hợp, bé có suy nghĩ và quan điểm cá nhân, phụ huynh cần tôn trọng vào quyết định của con. Lúc này, cách dạy con ngang bướng tốt nhất là cha mẹ cần nhẹ nhàng, giải thích, nêu ra những điều đúng sai để cho con hiểu và chấp hành.
3. Thái độ thách thức
Trẻ thường xuyên có những câu nói hoặc hành động cho thấy sự không tôn trọng và thách thức quyền lực của người lớn. Điều này có thể làm người lớn cảm thấy khó chịu. Ví dụ: Khi bị nhắc nhở không nên chơi điện thoại quá nhiều, trẻ có thể trả lời một cách thách thức như “Con thích thì con chơi, bố mẹ làm gì được con?”.
4. Tự quyết định và không nghe lời khuyên
Trẻ em muốn tự mình quyết định mọi thứ và từ chối nghe lời khuyên từ người khác. Điều này có thể làm trẻ gặp khó khăn trong việc hòa nhập và thích nghi với những tình huống mới. Ngoài ra, tồi tệ hơn, trẻ sẽ bị bảo thủ, luôn coi mình là nhất, là trung tâm của mọi người, gặp rắc rối khi làm việc nhóm. Khi gặp trường hợp như vậy, cách dạy con ngang bướng phụ huynh có thể áp dụng là phân tích logic cho con những điều lợi và hại khi đưa ra quyết định sai lầm, đâu là điều nên làm và không nên làm.
5. Thể hiện sự khó chịu hoặc tức giận khi bị yêu cầu làm gì đó
Trẻ dễ dàng bộc lộ cảm xúc tiêu cực như bực bội, tức giận hoặc khó chịu khi bị yêu cầu làm điều gì đó không muốn. Những cảm xúc này thường được thể hiện một cách mạnh mẽ và rõ ràng. Ví dụ: Khi được yêu cầu tắt game để ăn cơm, trẻ có thể bực bội, ném điện thoại hoặc hét lên.
6. Không chịu thỏa hiệp
Trẻ không muốn thỏa hiệp trong bất kỳ tình huống nào, luôn muốn mọi thứ phải theo ý mình. Điều này có thể dẫn đến xung đột với người khác, đặc biệt là trong các tình huống cần sự chia sẻ và hợp tác. Lúc này, cách dạy con ngang bướng cha mẹ cần áp dụng là thuyết phục, phân tích và yêu cầu con tôn trọng ý kiến của cha mẹ, có những hình phạt nếu con làm sai.
7. Hành vi phản kháng
Trẻ có thể thực hiện những hành động cụ thể để chống lại yêu cầu của người lớn. Những hành vi này thường rất rõ ràng và có mục đích phản kháng hoặc làm người lớn khó chịu.
Ví dụ: Khi bị yêu cầu đi ngủ sớm, trẻ có thể cố tình thức khuya, bật đèn sáng hoặc làm ồn để không ai ngủ được.
8. Không nhận lỗi
Trẻ không dễ dàng chấp nhận sai lầm của mình và thường xuyên tìm cách đổ lỗi cho người khác hoặc cho hoàn cảnh xung quanh. Trẻ ít khi thừa nhận lỗi lầm và không sẵn sàng chịu trách nhiệm về hành động của mình.
II. 15 cách dạy con ngang bướng siêu hiệu quả
1. Đừng tranh cãi mà hãy lắng nghe con cởi mở
Khi trẻ bướng bỉnh, thay vì tranh cãi hay ép buộc, hãy lắng nghe trẻ nói. Việc lắng nghe giúp bạn hiểu được nguyên nhân tại sao trẻ bướng bỉnh và giúp trẻ cảm thấy được tôn trọng. Đây là một trong những cách dạy con ngang bướng hiệu quả ba mẹ có thể áp dụng.
Ví dụ: Nếu trẻ không muốn làm bài tập, hãy hỏi trẻ lý do và lắng nghe mà không ngắt lời. Điều này giúp trẻ thoải mái bày tỏ cảm xúc và vấn đề của mình.
2. Không bắt ép, áp đặt mà hãy tôn trọng trẻ
Thay vì áp đặt quan điểm của mình lên trẻ, hãy tôn trọng và đồng ý với quan điểm của trẻ nếu hợp lý. Điều này sẽ làm trẻ con cảm thấy được tôn trọng và tự tin hơn. Điển hình như nếu trẻ muốn chọn trang phục để mặc, hãy để trẻ tự chọn trong những giới hạn mà bạn đã đề ra, thay vì ép trẻ mặc theo ý mình.
3. Khen ngợi, ủng hộ con khi cần thiết
Một trong những cách dạy con ngang bướng hiệu quả là đưa ra lời khen ngợi khi trẻ có hành vi tốt hoặc đạt được điều gì đó. Điều này khuyến khích trẻ tiếp tục hành động tích cực. Ngoài ra, bé cũng sẽ tự tin hơn, không rụt rè khi đưa ra quyết định.
4. Bố mẹ cần nghiêm khắc, không để trẻ nhõng nhẽo
Ba mẹ cần thiết lập và duy trì những kỷ luật trong gia đình, không để trẻ lợi dụng sự nhân nhượng để nhõng nhẽo hoặc làm điều mình muốn. Nên có những phần thưởng và hình phạt kịp thời nếu trẻ làm sai để bé có thể nhớ bài học và không lặp lại lần sau. Ví dụ: Nếu trẻ khóc lóc để đòi chơi game thêm, hãy giữ vững quy tắc đã đặt ra về thời gian chơi game.
5. Bố mẹ hãy luôn giữ bình tĩnh, kiên nhẫn
Khi đối diện với hành vi bướng bỉnh của trẻ, cha mẹ cần giữ bình tĩnh và kiên nhẫn. Điều này giúp con học cách bình tĩnh và kiểm soát cảm xúc của mình. Bên cạnh đó, việc bình tĩnh cũng sẽ giúp giải quyết vấn đề nhanh chóng. Ví dụ: Nếu trẻ làm ồn trong giờ học trực tuyến, thay vì quát mắng, hãy nhắc nhở nhẹ nhàng và đề nghị trẻ ngồi yên.
6. Đưa ra các phương án để con lựa chọn
Một trong cách dạy con ngang bướng là tôn trọng con, đưa cho con quyền lựa chọn để bé cảm nhận được bản thân có thể đưa ra ý kiến, điều này giúp trẻ hợp tác hơn và luôn tuân thủ theo những mong muốn của cha mẹ.
7. Thiết lập các quy tắc, giới hạn
Để trẻ ngoan ngoãn nghe lời, ngay từ đầu các bậc phụ huynh cần đặt ra các quy tắc rõ ràng và giới hạn cụ thể để trẻ hiểu được khuôn khổ hành vi của mình. Nếu trẻ làm sai với quy định cần có những hình phạt để bé rút kinh nghiệm lần sau không bị vi phạm. Ví dụ: Quy định rằng mỗi ngày trẻ chỉ được xem tivi trong một giờ và luôn tuân thủ quy định này. Nếu bé làm sai thì ngày hôm sau bé sẽ không được xem hoặc chỉ được xem 30’.
8. Bố mẹ nên thương lượng, đàm phán với con
Phụ huynh cần thương lượng và đàm phán với trẻ về những vấn đề gây tranh cãi. Điều này giúp trẻ học cách giải quyết vấn đề một cách hợp lý, nhìn nhận những mặt đúng, mặt sai của tình huống.
9. Rèn luyện tính kiên nhẫn cho bé
Khi trẻ yêu cầu một điều gì đó, hãy đề nghị trẻ chờ đợi thêm một chút thay vì đáp ứng ngay lập tức. Điều này giúp trẻ học tính kiên nhẫn, nhẫn nại. Ví dụ: Nếu trẻ muốn ăn kẹo ngay trước bữa ăn, hãy đề nghị trẻ chờ đến sau bữa ăn.
10. Bố mẹ không được xung đột, cãi vã trước mặt con
Cha mẹ muốn có cách dạy con ngang bướng hiệu quả, đầu tiên cần tránh cãi vã hay xung đột trước mặt trẻ để không ảnh hưởng đến tâm lý và hành vi của trẻ.
11. Phớt lờ những yêu cầu không thỏa đáng của con
Cha mẹ không nên phản ứng hoặc không đáp ứng những yêu cầu không hợp lý của trẻ để tránh việc trẻ lạm dụng sự chú ý của bạn. Điển hình như, nếu trẻ đòi mua đồ chơi đắt tiền không cần thiết, hãy lờ đi và không đáp ứng.
12. Bố mẹ cần nhất quán trong cách dạy con ngang bướng
Để có cách dạy con ngang bướng hiệu quả, ba mẹ cần đảm bảo rằng cả hai đều có cùng cách dạy và thực hiện nhất quán các quy tắc và quy định. Nếu cha mẹ không nhất quán, con cái sẽ không biết nên nghe lời ai và sẽ có sự phân biệt trong gia đình.
13. Tạo không khí gia đình hạnh phúc, tích cực
Xây dựng môi trường gia đình ấm áp, yêu thương và tích cực để trẻ cảm thấy an toàn và hạnh phúc là điều quan trọng trong cách dạy con ngang bướng. Bởi điều này giúp trẻ phát triển đúng cách, có những suy nghĩ thấu đáo và học hỏi được từ những người xung quanh.
14. Đặt mình vào vị trí của con
Mỗi người đều có những suy nghĩ và cảm xúc riêng, do đó cha mẹ cần hiểu hơn con cái bằng cách cố gắng đặt mình và cảm nhận những gì trẻ đang trải qua. Từ đó, cha mẹ sẽ có cái nhìn khác và biết cách cư xử sao cho hợp tình, khiến trẻ phát triển đúng cách mong muốn.
15. Tìm sự tư vấn, giúp đỡ của chuyên gia tâm lý
Nếu các phương pháp trên không hiệu quả, hãy tìm sự hỗ trợ từ các chuyên gia tâm lý để có phương pháp dạy phù hợp hơn. Họ là những người có chuyên môn trong lĩnh vực tâm lý học, sẽ có thể đưa ra những giải pháp hữu hiệu với tình trạng và biểu hiện thực tế của trẻ.
Trên đây là 15 cách hiệu quả nhất để dạy con ngang bướng. Áp dụng những phương pháp này một cách linh hoạt và phù hợp với từng tình huống cụ thể sẽ giúp ba mẹ dạy con một cách hiệu quả và xây dựng mối quan hệ gia đình tốt đẹp hơn.
III. Mẹo đối phó với một số tình huống thường gặp ở trẻ ngang bướng
1. Cách dạy con ngang bướng khi con cãi lại
- Giữ bình tĩnh và không phản ứng quá mạnh: Khi trẻ cãi lại, cách dạy con ngang bướng đó là hãy giữ bình tĩnh và không lớn tiếng hay tức giận. Việc này giúp tạo không khí đối thoại thay vì tranh cãi.
- Lắng nghe và thể hiện sự thấu hiểu: Lắng nghe lý do trẻ cãi lại và thể hiện sự thấu hiểu với cảm xúc của trẻ. Điều này giúp trẻ cảm thấy được tôn trọng và dễ dàng hợp tác hơn.
- Đặt câu hỏi thay vì ra lệnh: Thay vì ra lệnh, hãy đặt câu hỏi để trẻ tự suy nghĩ và nhận ra vấn đề.
2. Cách giải quyết khi con không đi ngủ đúng giờ
- Thiết lập thói quen đi ngủ: Xây dựng một thói quen đi ngủ cố định mỗi đêm để trẻ quen dần với giờ giấc ngủ.
- Tạo môi trường ngủ thoải mái: Đảm bảo phòng ngủ yên tĩnh, tối và thoải mái để trẻ dễ dàng đi vào giấc ngủ.
- Giới hạn hoạt động trước giờ ngủ: Giảm thiểu các hoạt động kích thích như chơi game hoặc xem tivi ít nhất 30 phút trước khi đi ngủ.
3. Cách đối phó khi trẻ biếng ăn
- Tạo bữa ăn hấp dẫn: Cách dạy con ngang bướng biếng ăn đầu tiên là khơi gợi sự tò mò bằng cách chế biến thức ăn thành các hình dạng thú vị và nhiều màu sắc để kích thích trẻ ăn.
- Cho trẻ tham gia vào quá trình nấu ăn: Để trẻ cùng tham gia vào quá trình chuẩn bị và nấu ăn, trẻ sẽ có cảm giác thích thú và sẵn sàng ăn hơn.
- Đặt giờ ăn cố định và tạo không khí vui vẻ: Đặt giờ ăn cố định và tạo không khí bữa ăn vui vẻ, không ép buộc trẻ ăn.
4. Cách đối phó khi con la hét, ăn vạ
- Không chú ý quá nhiều: Khi trẻ la hét, ăn vạ, hãy giữ bình tĩnh và không chú ý quá nhiều đến hành vi này.
- Hướng dẫn trẻ diễn đạt cảm xúc: Hướng dẫn trẻ cách diễn đạt cảm xúc một cách lành mạnh thay vì la hét.
- Đưa ra lựa chọn thay thế: Cung cấp cho trẻ những lựa chọn thay thế để giải quyết vấn đề thay vì la hét.
5. Cách giải quyết khi con đánh bạn
- Giảng giải và hướng dẫn về hành vi đúng đắn: Cách dạy con ngang bướng hiệu quả trong trường hợp này đầu tiên là cần giải thích rõ cho trẻ biết tại sao hành vi đánh bạn là sai và cần phải làm gì thay thế.
- Khuyến khích xin lỗi và hòa giải: Khuyến khích trẻ xin lỗi và hòa giải với bạn bị đánh để học cách giải quyết xung đột.
- Theo dõi và hỗ trợ tâm lý: Theo dõi hành vi của trẻ và cung cấp hỗ trợ tâm lý nếu cần thiết để giúp trẻ hiểu và thay đổi hành vi.
Áp dụng những mẹo này một cách nhất quán và kiên nhẫn sẽ giúp ba mẹ dạy dỗ trẻ ngang bướng một cách hiệu quả và xây dựng mối quan hệ gia đình tích cực hơn.
Bài viết trên đã giải đáp tất tần tật những câu hỏi xoay quanh chủ đề dạy trẻ ngang bướng sao cho hiệu quả. Ngoài ra, nếu bạn còn bất kỳ thắc mắc nào về cách dạy con ngang bướng, hãy liên hệ ngay đến GPA Camps để được tư vấn cụ thể hơn!
